Metafory w organizacji

Gareth Morgan w swojej książce „Obrazy organizacji” (Images of Organization, wyd. PWN 1997) podkreślił kluczowe znaczenie metafory w świecie biznesu. Główna teza jego pracy brzmi:

Teorie organizacji i zarządzania opierają się na ukrytych obrazach i metaforach, które kształtują nasze postrzeganie, rozumienie i wyobrażenia na temat sytuacji w sposób selektywny. Metafory umożliwiają wgląd, ale jednocześnie mogą zniekształcać rzeczywistość. Mają swoje mocne strony, ale też ograniczenia. Poprzez tworzenie sposobów postrzegania, jednocześnie tworzą sposoby na niepostrzeganie. W związku z tym nie istnieje jedna uniwersalna teoria lub metafora, która mogłaby dostarczyć pełnego obrazu. Nie ma „słusznej teorii,” która byłaby szkieletem dla wszystkiego, co tworzymy.

Weźmy na przykład powszechną metaforę, że organizacja jest jak maszyna. W tej koncepcji skuteczność jest siłą napędową. Gdy wszystko działa prawidłowo, firma funkcjonuje jak precyzyjny zegarek, dobrze naoliwiony silnik albo taśma produkcyjna. Jednak gdy pojawiają się problemy, komunikacja załamuje się, co wymaga naprawy, ponieważ klucz do sukcesu leży w sprawnym działaniu. Musimy zrozumieć operację od podstaw i działać w kluczowych momentach. Jeśli będziemy postrzegać ludzi jako tryby w maszynie, stworzymy działy zasobów ludzkich, dokonamy alokacji siły roboczej i zwiększymy zatrudnienie, aby wypełnić luki. A gdy nadejdzie czas zmian, przeprojektujemy procesy.

Gareth Morgan pisze: „Jednym z podstawowych problemów współczesnego zarządzania jest mechaniczny sposób myślenia zakorzeniony w naszym codziennym postrzeganiu organizacji, który utrudnia organizowanie w jakikolwiek inny sposób.”

Aby otworzyć się na inne sposoby myślenia, musimy podjąć trzy kroki:

1. Uświadomić sobie, że wiele utartych pojęć dotyczących organizacji i zarządzania opiera się na ograniczonej liczbie uznanych za pewnik obrazów i metafor.

2. Poszukiwać alternatywnych metafor, aby stworzyć nowe sposoby myślenia o organizacji.

3. Wykorzystywać metafory do analizy i diagnozy problemów oraz doskonalenia zarządzania i projektowania organizacji.

Przesłanie drugiej książki Garetha Morgana, „Imaginization” („Wyobraźnia”), jest takie, że „wyzwanie stojące przed współczesnym menadżerem powinno być podejmowane poprzez zastosowanie metafory: poszukiwanie odpowiednich sposobów postrzegania, pojmowania i tworzenia sytuacji, z którymi się stykają.” Metafora nie jest przypadkowym narzędziem, które miło byłoby mieć, ale niezbędną umiejętnością. Niezależnie od tego, czy masz tego świadomość, ty i wszyscy wokół ciebie przez cały czas używają metafor i podejmują decyzje w oparciu o nie. Proces zwany modelowaniem symbolicznym jest doskonale przystosowany do pracy z metaforą w ramach coachingu.

(Fragment artykułu: Coaching z Metaforą – Penny Tompkins i James Lawley. Tłumaczenie: Bożena Pieskiewicz i Aneta Kowalska. Artykuł opublikowany po raz pierwszy w CIPD COACHING AT WORK, Cutting Edge Coaching Techniques Handbook, 13 września 2006).